Op 4 mei hield wethouder Jeroen Schilder een heel persoonlijke herdenkingsspeech in Berkhout. Zijn familie was direct betrokken bij de gruwelijkheden die tijdens WOII in Berkhout plaatsvonden. De hele speech is hieronder na te lezen:
Dames en heren,
Vandaag zijn we hier samen in de Kerk van Berkhout om een bijzonder moment in onze geschiedenis te herdenken. We vieren 80 jaar vrijheid, maar vandaag staat in het teken van dodenherdenking.
Het is een eer om als wethouder van deze gemeente en als oud-Berkhouter voor u te mogen spreken op deze 4 mei herdenking.
Op 8 november 1941 stortte een Britse bommenwerper, een Hampden Mk I, neer in een weiland in Berkhout. Het toestel, behorend tot het 49e Squadron van de Royal Air Force, werd tijdens een missie naar Bocholt geraakt door een Duitse nachtjager. Alle vier de bemanningsleden kwamen hierbij om het leven: Christopher Saunders en James D’Arcy, hebben tevergeefs geprobeerd om het vliegtuig met parachute te verlaten, en zijn de volgende dag geborgen en begraven op de Britse begraafplaats in Bergen. Stanley Mullenger en John Kehoe konden niet meer worden geborgen en verbleven al die jaren in het gecrashte toestel diep in de grond. Wat zullen deze jonge mannen gedacht hebben toen zij werden getroffen? We kunnen het ons moeilijk voorstellen. Zij vochten voor onze vrijheid, ver weg van huis en keerden niet meer terug naar familie en vrienden.
Mijn vader, toen nog een kind, was mede getuige van deze tragische gebeurtenis. Het toestel stortte neer in het land van mijn opa en oma, Dirk en Geertje Schilder. Hij was misschien te jong om er blijvende schade aan over te houden, maar de indrukken, het geluid, de angst en verwarring, zijn hem en zijn broers en zussen altijd bijgebleven.
Vandaag, 80 jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog, herdenken we niet alleen deze specifieke gebeurtenis in Berkhout, maar ook de vele offers die zijn gebracht voor onze vrijheid dichtbij, in Europa en de rest van de wereld. Vrijheid is nooit vanzelfsprekend. En helaas leert de geschiedenis ons dat oorlog nooit ver weg is. Net als toen, zijn er opnieuw mensen die leven in vrees en onzekerheid.
De oorlog in Oekraïne herinnert ons aan hoe kwetsbaar vrede is en de verschrikkingen die oorlog met zich meebrengt.
Mijn vader (hier aanwezig in de kerk) vertelt bijna nooit over de angst en onzekerheid die hij als kind voelde tijdens de oorlog. Maar natuurlijk was het er wel, vooral wanneer de Duitsers op zoek gingen naar onderduikers en eten in de boerderij. De geluiden van vliegtuigen boven je hoofd, de angst voor bombardementen, en de onzekerheid. Deze ervaringen zijn vergelijkbaar met wat de kinderen in Oekraïne nu doormaken. Ook zij groeien op in onveiligheid en met de voortdurende dreiging van geweld.
Als we terugkijken naar de periode tussen de twee wereldoorlogen, dan staan we nu voor soortgelijke keuzes die toen gemaakt zijn. Economische onzekerheid, sociale onrust en het verlangen naar sterke leiders zijn dezelfde vergelijkbare trends die we vandaag om ons heen zien. Tijdens die periode werden er verschillende foute keuzes gemaakt die bijdroegen aan de escalatie naar de Tweede Wereldoorlog. Een van de grootste fouten was het verzoeningsbeleid, waarbij landen zoals het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk probeerden de agressie van nazi-Duitsland te sussen door concessies te doen. Dit gaf Hitler de ruimte om zijn territoriale ambities na te streven en uiteindelijk Europa in oorlog te storten.
Het is niet moeilijk om de vergelijking met destijds te trekken. De NAVO, een alliantie die is opgericht om vrede en veiligheid te waarborgen, blijft zich aanpassen aan de veranderende geopolitieke spanningen, vooral door de voortdurende dreiging vanuit Rusland en de situatie in Oekraïne. Daarnaast wordt er ook een dreiging gevoeld vanuit China, wat invloed heeft op de rol van Amerika binnen de NAVO. De focus van de Verenigde Staten verschuift steeds meer naar de Indo-Pacific regio, waardoor ook Nederland meer verantwoordelijkheid moeten nemen voor onze eigen veiligheid.
Wat betekent dit alles voor onze gemeente Koggenland? Hoewel we een kleine gemeenschap zijn, blijven we niet gespaard als het gaat om de volgen van geopolitieke spanningen. De dreiging van oorlog en instabiliteit gaat invloed hebben op onze veiligheid, economie en sociale cohesie. Het is belangrijk dat we ons bewust zijn van deze uitdagingen bijvoorbeeld voor de opvang van oorlogsvluchtelingen binnen onze gemeentegrenzen en ons blijven inzetten voor vrede en samenwerking, zowel lokaal als internationaal.
Laten we vandaag niet alleen de slachtoffers van de vliegtuigcrash in Berkhout herdenken en de overige slachtoffers uit onze gemeente, maar van alle slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en laten we zeker ook stilstaan bij de bredere lessen die we kunnen trekken uit de geschiedenis. Met elkaar kunnen we ons inzetten voor een wereld waarin vrede en vrijheid voor iedereen vanzelfsprekend is. Laten we de moed en het offer van toen omzetten in daden van nu: door dialoog, door verdraagzaamheid en door op te staan voor vrede wanneer dat nodig is. Want vrijheid is niet alleen een recht. Het is een opdracht aan ons allen.
Dank u wel.
Jeroen Schilder | Wethouder
